از جنجال بر سر رشته‌های پولی دانشگاهی زمانی نگذشته بود كه موجی برخاست به نام پایان‌نامه‌فروشی و مقاله‌فروشی و تحقیق‌فروشی كه كار به مقامات بالا كشید و حتی رئیس جمهوری چند بار درباره آن سخن گفت و وزیر علوم البته چندین بار و بقیه به هکذا. با این همه ظاهراً از فعالیت پیمانكاران و مقاطعه‌كاران این عرصه چیزی كاسته نشد.
در كنار این موضوع، تبلیغات «كارشناسی ارشد بدون آزمون» كماكان روی تلفن‌های همراه و سایت‌های اینترنتی فراوان است و از آن شگفت‌انگیزتر ظهور موسساتی است با تبلیغات آشكار می‌گویند «دیپلم كامل متوسطه تنها در یك سال و غیرحضوری!» و جالب است كه خیلی محكم و جدی معتقدند این كار كاملاً قانونی است. در همین اوضاع خرید و فروش مدارك و پایان‌نامه‌ها و مقالات،‌ برخی مسئولان با استناد به آمار همین مقاله‌ها و پایان‌نامه‌ها از سرعت رشد علمی كشور سخن می‌گویند.

اما، موضوع فقط مدرك و مقاله نیست. كافیست تلفن همراه داشته باشید تا ببینید كه «تجارت» با قدرت تمام پا در عرصه «معنویت» گذاشته است. تبلیغات شگفت‌انگیز ظاهراً قانونی را نگاه كنید:

«هر روزتان را با یك حدیث آغاز كنید» (هر حدیث 75 تومان)
«شرح اوصاف امامان و اسماء الحسنی» (هر پیام 50 تومان)
«جملات عارفانه عارفان بزرگ» (هر پیام 35 تومان)

و الی ماشاء‌الله از این تبلیغات شگفت كه البته از طریق مخابرات انجام می‌شود و ظاهراً قانونی هم هست. كسی نیست كه پاسخ دهد، ما كه قرار بود معنویت را به عالم صادر كنیم اكنون می‌خواهیم جوانانمان را در برابر انواع ناهنجاری‌های كتمان ناپذیر موجود با جمله عارفانه 35 تومانی عارف كنیم؟ یا با مدرك دیپلم یك ساله غیرحضوری صاحب دانش كنیم؟
خوب است بالاخره یكی از مسئولان پاسخ دهد كه كدام استدلال و منطق اجازه می‌دهد ـ یا حتی سكوت می‌كند ـ كه بیزنس خرید و فروش و كاسب كاری و سوداگری، به همه‌ی عرصات جامعه هجوم آورد و علاوه بر دانشگاه و دبیرستان و مدرسه، مقدسات را هم در معرض تجارت قرار دهد؟ خرید و فروش عنوان علمی ـ در قالب پایان‌نامه و مقاله ـ بی حیثیت كردن اعتبار نظام آموزش عالی هشتاد ساله كشور است و دیپلم فوری، دهن كجی به نظام آموزش این سرزمین در طول تاریخ است. اما خرید و فروش حدیث و آیه و روایت و عرفان را چه می‌توان نامید؟