در پایان‌نامهٔ دانشجویان موضوع یا سؤالی را بررسی کرده و از راه تجزیه و تحلیل یا تجارب عملی یا آزمایشی به آن پاسخ می‌دهند. به بیان دیگر پایان‌نامه شامل استدلال موضوعی، ارائهٔ پژوهشی تجربی، حاصل کارآموزی یا عصاره‌ای از درس‌های آموخته‌شده در دوران تحصیلی دانشجوست که با راهنمایی اساتید نگارش و تدوین می‌شود. پایان‌نامه با عنوان و محتوای تکراری در هیچ سیستم آموزشی و در هیچ مقطع تحصیلی‌ای تعریف نشده‌است و همهٔ دانشجویان موظف به نگارش پایان‌نامه با موضوع و محتوای جدید هستند. اغلب پایان‌نامه‌های دوره کارشناسی به صورت نوشتاری حاصل از گردآوری تحقیقات دیگر می‌باشد. در حالی که پایان‌نامه در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری لزوماً باید موضوع جدیدی را مورد هدف قرار دهد.
آگهی جشن دکتری در تاریخ ۷ ژوئیهٔ ۱۷۲۱
پایان‌نامه یا تز یا رساله[۱] نوشتاری است که دانشجویان در موضوعی خاص مربوط به رشتهٔ تحصیلی خود، برای دریافت مدرک تحصیلیمی‌نویسند. در پایان‌نامهٔ دانشجویان موضوع یا سؤالی را بررسی کرده و از راه تجزیه و تحلیل یا تجارب عملی یا آزمایشی به آن پاسخ می‌دهند. به بیان دیگر پایان‌نامه شامل استدلال موضوعی، ارائهٔ پژوهشی تجربی، حاصل کارآموزی یا عصاره‌ای از درس‌های آموخته‌شده در دوران تحصیلی دانشجوست که با راهنمایی اساتید نگارش و تدوین می‌شود. پایان‌نامه با عنوان و محتوای تکراری در هیچ سیستم آموزشی و در هیچ مقطع تحصیلی‌ای تعریف نشده‌است و همهٔ دانشجویان موظف به نگارش پایان‌نامه با موضوع و محتوای جدید هستند. اغلب پایان‌نامه‌های دوره کارشناسی به صورت نوشتاری حاصل از گردآوری تحقیقات دیگر می‌باشد. در حالی که پایان‌نامه در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری لزوماً باید موضوع جدیدی را مورد هدف قرار دهد.