سن عایشه در هنگام ازدواج با پیامبر

عالمان اهل سنت از پيامبر دو روايت نقل كرده‫اند: يكي اين كه فرمود: دخترش فاطمه سرور تمام بانوان جهان است و ديگر اين كه در مورد عايشه فضيلتي

را بيان داشت كه ديگر زنان آن فضيلت را ندارند. چگونه مي شود وقتي حضرت فاطمه سرور تمام بانوان جهان باشد، عايشه فضيلتي داشته باشد كه ديگر

زنان حتي حضرت فاطمه (سلام الله علیها) از آن محروم باشد؟! بين دو جمله اي كه عالمان اهل سنت نقل كرده‫اند، ناسازگاري وجود دارد. برخي از آنان

همانند «طحاوي» كه ناقل آن حديث هستند، براي رفع ناسازگاري چاره انديشي كرده و گفته‫اند: جملة دوم كه دربارة عايشه فضيلتي را برشمرده است

كه ديگر زنان حتي فاطمه از آن محروم است، مربوط به زماني است كه فاطمه كوچك و نابالغ بود؛ يعني در هنگامي از فضيلت عايشه ياد شد كه

حضرت فاطمه (سلام الله علیها) خردسال بود و آن فضيلت مربوط به افراد بالغ بود. بعد طحاوی مي گويد: فاطمه در بيست و پنج سالگي درگذشت.[1]

از اين دو جمله استفاده مي شود كه حضرت فاطمه دو سال پيش از بعثت ولادت يافت و عايشه چند سال از حضرت فاطمه بزرگ‫تر بود. با اين وجود اگر

عايشه را دست كم سه سال از حضرت فاطمه بزرگ تر فرض كنيم، مي توان فهميد ولادت عايشه پنج سال پيش از بعثت بود، در اين صورت زماني كه به عقد

پيامبر درآمد، حدوداً پانزده ساله بود.

برخي از سيره نويسان همانند «ابن اسحاق» و «ابن هشام» كه پيشگامان سيره نويسي هستند. مي نويسند: عايشه بيستمين فردي بود كه به پيامبر

ايمان آورد و پيش از عايشه خواهرش اسماء و پس از عايشه «خبّات بن اَرَّت» مسلمان شدند. (اين امر در حدود سال چهارم بعثت و بعد از علني شدن

دعوت پيامبر رخ داد)، چنان كه مي‫افزايند: عايشه در اين هنگام به سن تكليف نرسيده و صغيره بود

.[2] صغيره بودن به چه معناست؟ قطعاً به اين معنا نيست كه دورة شيرخواري را طي مي كرده، چرا كه در اين دوره معقول نيست گفته شود اسلام آورد؛ بايد

در اين هنگام سن عايشه حدي باشد كه بتوان اين نسبت را به او داد. سن حضرت علي در هنگامي كه اسلام آورد، ده تا سيزده سال گفته‫اند. حال دربارة عايشه

هم مي بايست طوري سخن گفت كه معقول باشد؛ يعني سنش به اندازه اي باشد كه بتواند اسلام بياورد تا بگويند بيستمين مسلمان است، اگرچه كم تر از

سن بلوغ باشد. اگر بلوغ دختران نه سال است، وی در هنگام پذيرش اسلام مثلاً هشت ساله باشد. در اين صورت هنگامي كه به عقد پيامبر درآمد،

حدوداً پانزده ، يا شانزده ساله بود، نه شش ، يا هفت ساله.

در زمان پيامبر، سن ازدواج دختران در همين حدود، معمولي و متعادف بود. عرب‫هاي شبه جزيره خوش نداشتند دختر دير ازدواج كند

و مدت‫ها در خانة پدر بماند. بلكه تلاش داشتند دخترانشان را زود شوهر دهند، تا خيالشان آسوده شود. بنابراين ازدواج دختران در سنين كم

در آن عصر و زمان پسنديده و متعادف بود و هيچ اشكالي نداشت. اگر پيامبر در اين مورد مرتكب اشتباهي مي شد و كاري غيرمتعارف انجام مي داد،

بدون شك دشمنان حضرت سوء استفاده مي كردند و آن را بر ضد رسالت پيامبر به كار مي گرفتند. در تاريخ هيچ نشاني نيست كه دشمنان قسم خوردة حضرت

از اين ازدواج براي كوبيدن شخصيتش بهره گرفته باشند، كه دليل است ازدواج حضرت با عايشه برخلاف عرف نبود و در قرن فعلی یک عده داغ‫تر از مشرکان شده‫اند

اما در مورد سن عايشه در هنگام عروسي باید عرض کنم به نوشتة همة مورخان و سيره نويسان، عايشه در سال دوم هجري و پس از جنگ بدر به خانة پيامبر راه پيدا كرد

و مراسم عروسي برگزار شد. نوشته‫اند: عقد عايشه در ماه شوال سال دهم بعثت، سه سال

پيش از هجرت و عروسي او در ماه شوال در سال دوم هجري رخ داد؛[3] يعني بين عقد عايشه با عروسي اش پنج سال فاصله بود. بنابراين اگر عقد

عايشه در نه سالگي جاري شد، عروسي اش در چهارده سالگي صورت گرفت اما اگر عقدش در چهارده سالگي بود، ازدواجش در نوزده سالگي رخ داد.

بنابراين به هيچ وجه نمي توان پذيرفت در نه سالگي همسر پيامبر شد.

جاي تعجب است كه سيره نويساني همانند ابن اسحاق و ابن هشام عايشه را در زمرة مسلمانان نخستين قرار مي دهند و او را بيستمين مسلمان برمي شمارند

اما در جاي ديگر بيان دارند كه عايشه هفت ساله بود به عقد پيامبر درآمد و در نه سالگي در مدينه به خانه ايشان رفت![4]

عموم سيره نويساني كه از نظر زماني بعد از ابن اسحاق و ابن هشام قرار دارند، استناد به سخن ايشان مطالب ضد و نقيضي (كه باعث خرده گيري دشمنان مي شود)

بيان داشته‫اند، از جمله «ابن قتيبه دينوري» در المعارف مي نويسد : عايشه شش ساله بود كه به عقد پيامبر درآمد و در سال دوم هجري، هفده ماه پس از هجرت،

در حالي كه نه ساله بود وارد خانة پيامبر شد! بعد مي نويسد: او در سال پنجاه و هشتم هجري و در هفتاد سالگي درگذشت.[5]با تأمل در چند جمله مذكور، دو تناقض و

ناسازگاري را مي توان مشاهده نمود:

يكي ناسازگاري بين سال عقد و سال عروسي كه مي بايست پنج سال تفاوت داشته باشد، در حالي كه در اين متن به سه سال كاهش پيدا كرده است.

ديگري ناسازگاري بين سن ازدواج با هفتاد ساله بودنش در سال پنجاه و هشت هجري. اگر در سال پنجاه و هشتم هجري، هفتاد ساله بود، معنايش اين است

كه عايشه در سال دوازدهم پيش از هجرت متولد شده، حال اگر ولادتش در سال دوازدهم پيش از هجرت باشد و در سال دوم هجري وارد خانه پيامبر شد، نتيجه مي گيريم

عايشه در هنگامي كه وارد خانة پيامبر شد و عروسي كرد، چهارده ساله بود، در حالي كه در آغاز به جاي چهارده سال، نه سال را ذكر كرده است.

در خصوص عایشه مطالب دیگری نیز می‫بایست بیان گردد که در طول مباحث بعدی به آنها خواهیم پرداخت.

[1] مشكل الآثار، ج 1، ص 47و52؛ سيره صحيح پيامبر بزرگ اسلام، ج ،ص264.

[2] سيره ابن هشام، ج1،ص234.

[3] طبقات الكبري، ج 8، ص 58.

[4] سيرة ابن هشام، ج4، ص 214.

[5] المعارف، ص 134.

برای کسب اطلاعات بیشتر راجع به کتاب رسول الله و یا خرید این کتاب، روی لینک زیر کلیک کنید

کتاب رسول الله و اتهامات پنج کتاب ضاله