چه-خصیصه-ای-در-مورد-کرامت-انسانی-در-سوره-نسا-وجود-دارد؟

نکته مدنظرآیه اول است كه فرمود: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُم مِن نَفْسٍ وَاحِدَةٍ»(نساء: 1). چون مسائل خانوادگي، ميراث، مسائل حقوقي و اخلاقي، همگی در كنار يكديگر در اين سوره مطرح است، بايد آن سرفصل هم مشخص شود. در این آیه نسبت اخوت میان انسانها را حقیقی و مبنای محبت، رأفت و رعایت حقوق همدیگر می‌داند نه یک نسبت اعتباری «خَلَقَكُم مِن نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا». ریشه تعاون، رعايت حقوق يكديگر، احترام و رعايت عدم تجاوز، احترام به اصل تكويني «خَلَقَكُم مِن نَفْسٍ وَاحِدَةٍ» است. سلب اوصاف منفي هم به استناد همين وحدت ريشه است. نهی از تفاخر و تکبر كه اين‌ها هم يك سلسله وظايف حقوقي و اخلاقي است كه بنا بر همان وحدت اصل بايد رعايت شود. بنابراين هيچ‌كس حق ندارد بگويد كه من افضل از او هستم. آن توهّم شيطاني هم در اين‌‌جا نمي‌آيد، تازه آنچه را كه شيطان توهّم كرده است، يك توهّم بي‌جايي بود كه گفت «خَلَقْتَنِي مِن نَارٍ وَخَلَقْتَهُ مِن طِينٍ»(اعراف: 12)^{^[1]}. ولي اگر كسي بخواهد بر‌اساس تفاخر حركت كند، آن بهانهٴ شيطان را هم ندارد. شيطان بالأخره به بهانه‌اي متمسّك شد و استكبار كرد و گفت «خَلَقْتَنِي مِن نَارٍ وَخَلَقْتَهُ مِن طِينٍ» اما ديگران كه ابناي آدم (سلام الله عليه) هستند، اين بهانه را هم ندارند (جوادی، ج 18، 1378 ش، ص 350).

[1]. مرا از آتش پديد آورده‏اى و او را از گِل آفريدى.