أَن-تَصْبرِواْ-خَيرْ-لَّكُم...»؛-ترغیب-یا-ترهیب-نسبت-به-نکاح-کنیز؟

تعارض ظاهری میان دو عبارت «وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإِيمَانِكُم بَعْضُكُم مِّن بَعْضٍ» و «أَن تَصْبرِواْ خَيرٌ لَّكُمْ» در آیه «وَ مَن لَّمْ يَسْتَطِعْ مِنكُمْ طَوْلاً أَن يَنكِحَ الْمُحْصَنَاتِ الْمُؤْمِنَاتِ فَمِن مَّا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُم مِّن فَتَيَتِكُمُ الْمُؤْمِنَاتِ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإِيمَانِكُم بَعْضُكُم مِّن بَعْضٍ فَانكِحُوهُنَّ بِإِذْنِ أَهْلِهِنَّ وَ ءَاتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ محْصَنَاتٍ غَيرَ مُسَافِحَاتٍ وَ لَا مُتَّخِذَاتِ أَخْدَانٍ فَإِذَا أُحْصِنَّ فَإِنْ أَتَينْ‏َ بِفَاحِشَةٍ فَعَلَيهِنَّ نِصْفُ مَا عَلىَ الْمُحْصَنَاتِ مِنَ الْعَذَابِ ذَالِكَ لِمَنْ خَشىِ‏َ الْعَنَتَ مِنكُمْ وَ أَن تَصْبرُواْ خَيرٌ لَّكُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ»(نساء: 25) مخاطب را از حیث تشویق به نکاح با کنیز یا کراهت آن مردد می‌کند. در عبارت اول «وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإِيمَانِكُم» ایمان را معیار اصیل ازدواج معرفی کرده که تنها خداوند به درجات قلبی آن آگاه است (حوی،1424، 1038) و چه بسا کنیز، مؤمن‌تر از زن حر باشد و عبارت «بَعْضُكُم مِّن بَعْضٍ» درصدد رفع کراهت و استنکاف از نکاح با کنیز است (‌هاشمی رفسنجانی، ج‏3، 1386، ص 278؛ طبرسی، ج‏1، 1412، ص 250). این در حالی است که بسیاری از مترجمان (بروجردی، 1429، ج 1، ص 119؛ طباطبایی، 1410، ج 4، ص 415) و مفسّران (طباطبایی، 1404، ج‏4، ص 280؛ طوسی، بی تا، ج‏3، ص 171؛ طبرسی، 1372، ج 3، ص 55؛ طبری، 1412، ج‏5، ص 17) «أَن تَصْبرُواْ خَيرٌ لَّكُمْ» را حمل بر صبر از نکاح با أمه معنا کرده‌اند