چه کنیم به حرفمان گوش دهند؟ 

وقتی در برابر نصیحتی قرار می گیریم حتی وقتی تمام تلاش خود را خرج می کنیم که شنونده ای عالی در برابر آن نصیحت باشیم باز هم برایمان شنیدن باید و نبایدها دشوار می آید.  در این جا ما بیشتر روی سخن مان به فرد نصیحت کننده است.بگذارید خوشبینانه به این اتفاق نگاه کنیم و این طور فرض کنیم که نصیحت کننده فرد دلسوزی است که قصد راهنمایی و هدایت فرد مورد علاقه اش را دارد.با این وجود  اگر نصیحت کننده مهارت سخن گفتن و نقد کردن مستدل  را نداشته باشد نه تنها هیچ یک از حرف های او خریداری نخواهد داشت، بلکه در برابرش جبهه گیری شده و فرد مقابل به همان رفتار و عمل قبلی خود ادامه می دهد. پس محتوا و چگونگی نصیحت کردن هنری است که یادگیری آن می تواند در بسیاری از مواقع رهاورد دو سر سود داشته باشد. به ویژه تصور کنید که انتقادشونده و انتقادکننده در مقام همسران یا پدر و مادر و فرزندان باشند، معلوم است که مراعات ظرایف مربوط به نقد و نصیحت تا چه اندازه می تواند حیاتی و کارساز باشد. در این جا ما رعایت چند نکته در این زمینه را گوشزد می کنیم.

موافقت انتقادشونده شرط اساسی است
یادمان باشد همیشه گفتگویی به سر انجام می رسد که دو نفر در موقعیت قرار گرفته شده بتوانند اظهار نظر کرده و دیدگاه خود را نسبت به مشکل پیش رو مطرح نمایند. اگر قرار است فردی را پند و اندرز دهید در ابتدا مطمئن شوید که آیا وی می خواهد دیدگاه شما را نسبت به مشکل ایجاد شده بداند یا نه؟ اگرموافق این بود که شما نظر خود را مطرح نمایید راه برای شما بسیار هموار می شود اما اگر موافقت خود را اعلام نکرد جبهه گیری نکرده و سعی کنید یک شنونده خوب باشید، تا وی بتواند هر آنچه را که می خواهد در رابطه با موضوع مورد نظر بگویید. صحبت کردن وی در رابطه با موضوع باعث می شود رابطه نزدیک تری بین خود و شما احساس کند و  به مرور سد سرسخت جبهه گیری شکسته شود.

"من احساس می کنم" را جایگزین "تو باید ..." کنید
از نکته های بسیار مهمی که در گفتگو و نصیحت کردن باید نسبت به آن  تأمل داشت،دقت در برگزیدن برخی واژگان و کلمات است."تو باید ..." خطابه انتقادی است که بی محابا در جملات ما دیده می شود و طبیعی است که فرد شنونده ناخودآگاه در برابر ادامه نصایح ما مقاومت نشان داده و میلی به شنیدن نداشته باشد. وقتی از عبارت"تو باید ..." استفاده می کنید به نوعی خود را از لحاظ صلاحیت علمی و رفتاری، بالاتر از فرد مقابل نشان می دهید و در جایی که گفتگو بین دو شخص از لحاظ احساسی و گفتاری تراز نباشد، سخن گفتن به سرانجام نخواهد رسید. مثلا اگر ناصح به فرد مورد خطاب خود بگوید "تو باید با پدرت نرم تر سخن می گفتی" این ذهنیت را در فرد شنونده ایجاد می کند که اکنون مورد قضاوت یا انتقاد شدید واقع شده است. معمولا کسی که احساس کند مورد انتقاد واقع می شود، دیگر تمایلی به ادامه بحث نخواهد داشت. شما می توانید به جای عبارت"تو باید ..." از جمله"من احساس می کنم" استفاده کنید."من احساس می کنم" ادامه جملات شما را نرم تر، شیرین تر و قابل قبول تر می نماید و از طرفی جبهه گیری بسیار کم تری در مقابل آن صورت خواهد گرفت.

لازم نیست همیشه راه حل ارائه کنید
بحث نصیحت کردن و نصیحت شنیدن در بطن خانواده ها زیاد به چشم می خورد، که البته با توجه به شرایط و موقعیت حساس خانواده باید به این موضوع توجه داشت که فرد نصیحت کننده از چه روزنه و منطقی به موضوع ورود پیدا می کند. به طور مثال زنان وقتی در رابطه با موضوعی که موجب ناراحتی آن ها شده صحبت می کنند،در مقابل برخی مردان سریعا شروع به ارائه راه حل و ایده می نمایند. در صورتی که اگر زن و شوهر نسبت به مهارت های ارتباطی و نحوه گفتگو کردن با یکدیگر اطلاعات کافی داشته باشند، با مشکلی روبرو نخواهند شد.

وقتی مردی شروع به دادن راه حل می نماید، ناخودآگاه زن را برآشفته می کند. چرا که معمولا زنان هنگامی که از مشکلات به وجود آمده صحبت به میان می آورند، بیشتر احتیاج دارند که همسرشان به صحبت های آن ها گوش دهد، با آن ها همدردی و او را درک کند. مردی که به این مسئله واقف نباشد، گمان بر این می برد که با دادن راه حل بهترین کمک را به همسرش کرده و در مقابل همسرش نیز باید از او تشکر و قدردانی کند. وقتی مردان با عصبانیت بیشتر همسرشان روبرو می شوند بسیار تعجبب کرده و متوجه رفتار وی نمی شوند. پس در این جاست که فرد نصیحت کننده باید بتواند موقعیت های مختلف پیش روی خود را بررسی کرده و با توجه به شرایط نحوه برخورد خود را تنظیم نماید.

گاهی تأیید نصیحت شونده لازم است
برای نصیحت کردن افراد حتما نیاز نیست که روبروی آن ها بایستید و در برابر رفتارشان جبهه گیری نماید. گاهی لازم است او را درک کرده و حتی رفتار او را در آن موقعیت بخصوص تایید کنید. مثلا اگر پسر نوجوانی در نرسیدن به خواسته اش داد و فریاد راه انداخته و به قول معروف از کوره در رفته است، به او بگویید من هم اگر جای تو بودم و کسی به خواسته من توجهی نشان نمیداد، بسیار عصبانی می شدم. خواهید دید که در انتهای بحث ناخوداگاه به روش های حل مسئله خواهید رسید. اما نکته مهم و قابل تأمل آن است که ابتدا ما از طرف شنونده، پذیرفته و مورد قبول واقع شویم و این مهم به دست نمی آید مگر در مواقعی که صلاح است فرد مقابل را تأیید و درک کنیم. یعنی خود را لحظه ای جای او قرار داده و ببینیم اگر ما در موقعیت مشابه قرار می گرفتیم چه عکس العملی از خود نشان می دادیم.
 

شکوفه شیبانی