شناخت انسان، نخستين گام در راه برنامه ‏ريزى براى سعادت و كمال اوست؛ امّا اين مسئله در قرن اخير- كه عصر شكوفايى علم است-، به صورت معمّايى در آمده كه انديشه بشر، با همه پيشرفت‏هاى اعجاب‏ آميزش، در حلّ آن، اظهار ناتوانى مى‏كند.

الِكسيس كارِل (۱۸۷۳- ۱۹۴۵ م)، متفكّر و زيست‏ شناس فرانسوى- كه واضع علم «انسان‏شناسى» جديد و برنده دو جايزه نوبل است-، حاصل تحقيقات خويش را در كتابى با عنوان‏ انسان، موجود ناشناخته‏ عرضه مى‏كند! در بخشى از اين كتاب، در باره ناتوانى علم از شناخت انسان، مى‏خوانيم:

علومى كه از موجودات زنده به طور عام و از افراد آدمى به طور خاص بحث مى‏كنند، چندان پيشرفت نكرده و هنوز در مرحله توصيف، باقى مانده ‏اند.

حقيقت، اين است كه انسان، مجموعه پيچيده و مبهم و غير قابل تفكيكى است كه نمى‏توان آن را به آسانى شناخت و هنوز روش‏هايى كه بتوانند او را در اجزا و در مجموع و در روابطش با محيط خارج بشناسند، وجود ندارند؛ چرا كه براى چنين مطالعه ‏اى، دخالت تكنيك‏هاى فراوان و علوم مشخّصى ضرورى است، ضمن‏ اين كه هر يك از اين علوم، تنها يك جنبه و يك جزء از اين مجموعه پيچيده را مطالعه مى‏كند و نتيجه‏اى خاص به دست مى‏دهد و تا آن‏جا كه تكامل تكنيكش اجازه مى‏دهد، در اين راه به جلو مى‏رود؛ ولى مجموعه اين مفاهيم انتزاعى، از درك واقعيتِ آدمى، ناتوان است؛ زيرا باز نكات پرارزش و مهمّى در تاريكى باقى مى‏مانند و كالبدشناسى و شيمى و فيزيولوژى و روان‏شناسى و علم تربيت و تاريخ و جامعه‏ شناسى و اقتصاد و رشته ‏هاى آنها، به كنه وجود آدمى نمى‏رسند.