موقعیت-اجتماعی-و-حقوقی-برده-در-اسلام-چگونه-بوده-است؟

برخلاف نظامات دیگر که برده از کوچک‌ترین حقوق اجتماعی محروم بود و آزاد‌شدگان در تمدن‌های سابق مانند یونان در محرومیّت از حقوق سیاسی و از لحاظ اقتصادی، با اتباع خارجی شریک بودند (زیدان، بی تا، ج 2، ص 308)، اختیارات و حتّی امتیازات بردگان در اسلام درخور توجه و گاه حیرت‌انگیز بود. شهادت او مقبول و دارای کرسی افتاء بود، بردگان مانند افراد آزاد می‌توانستند بقیه را در حصن خویش بپذیرند و جان او را در امان قرار دهند (حر عاملی، 1409، ج 19، ص 55). به امیری و فرماندهی سپاه انتخاب میشدند، برای مثال «زيد» برده‏اى آزاد شده بود (بلاذری، 1417، ج ۱، ص ۴۶۷) که فرماندهی سریه‌های قرده، جموم (ربیع‌الثانی سال ۶ قمری)، عیص (جمادی‌الاولی سال ۶ ق)، طرف (جمادی‌الثانی سال ۶ ق)، حسمی (جمادی‌الثانی، سال‌۶‌قمری) و وادی‌القری (رجب سال ۶‌قمری) و جنگ موته را بر عهده داشته است (ابن حجر، 1412، ج ۲، ص ۴۹۷؛ بلاذری، 1417، ج ۱، ص ۳۷۷؛ واقدی، 1409، ج ۱، ح ۵، ص ۱۹۷). پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) در برخی سفرها زید را جانشین خود معرفی می‌کرد (ابن‌هشام، سیره، ج ۱، ص ۶۰۱). اسامه از پدرش زیدبن‌حارثه احادیثی نقل کرده است (ابن ابی عاصم، 1411، ج ۱، ص ۲۰۱ ـ ۱۹۹) بنابراین هر دو از ناقلان حدیث نیز بوده‌اند. فرزند او اسامه، از فرماندهان بزرگ سپاه اسلام بود.